Selim Martin*
Antroposen, insanlığın dünya üzerindeki etkisinin en üst seviyelere ulaştığı dönem için insanlar tarafından yaratılmış bir terimdir. İnsan müdahalesi sonucu dünyanın iklimi, biyoçeşitliliği, jeomorfolojisi ve atmosferik yapısında meydana gelen değişiklikler nedeniyle; Bilim insanları, dünyanın artık tersine çevrilmesi çok zor bir sürece girdiğini ve bu küresel değişimin devam edeceğini, sürecin tanımlanması ve etkilerinin ele alınabilmesi için bu zaman diliminin jeolojik dönem olarak kabul edilmesi ve adlandırılması gerektiğini öne sürüyor. Antroposen: İnsanlığın Çağı!
Antonio Stoppani (1824 – 1891), İtalyanjeolog, paleontolog ve rahip.
Süreci ilk kez tanımlayan ve Antroposen adını veren İtalyan Jeolog ve Paleontolog Antonio Stoppani ile konuyu yeniden gündeme getiren Hollandalı Kimyager Paul Jozef Crutzen’in de aralarında bulunduğu birden fazla bilim insanı, insanın sebep olduğu bir çağda yaşadıkları konusunda hemfikir. etkiler, ancak bu dönemin ne zaman başlaması gerektiği konusunda hemfikir değiller. .
İNSAN ÇAĞI NE ZAMAN BAŞLADI?
İnsanoğlunun bu ağır etkisinin başlangıcı, yani bu yeni çağın ne zaman başlayacağı konusundaki tartışmalarda Sanayi Devrimi ve ardından gelen fosil yakıt tüketimi bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Bazı iklim uzmanları Neolitik Çağ’ın ilk çeyreğinde tarımın icadıyla Antroposen’i başlattığımızı söylerken, bazı bilim insanları radyoaktivitenin keşfiyle yeni bir insanlık çağının başladığını iddia ediyor. Bunların yanı sıra önemli bilim insanları da, insanın doğa üzerindeki olumsuz etkilerinin bu şekilde devam etmesi halinde bizi karanlık bir çağın beklediğini kabul ediyor, ancak Antroposen döneminin henüz başlamadığını da savunuyor. Peki arkeologlara sorsak ne derler? Daha doğrusu biz onlara soralım, onlar da geçmişte yaşamış insanlara sorsunlar; İnsanlık çağı ne zaman başladı?
Paul Jozef Crutzen (1933-2021), NobelKimya Ödüllü atmosfer kimyacısı.
Sevgili okuyucu, madem insanlık çağından bahsediyoruz, bu yazıda bir değişiklik yapalım ve eskinin mitlerini sayfalarımıza taşımak yerine bu yeni çağın mitolojisine ilk satırları hep birlikte koyalım.
Avcı-toplayıcı ve göçebe hayatımızdan bu yana başımıza gelen hemen her şeyi anlamlandırma çabamız, Homo (insan) türünün belki de onu diğer canlılardan ayıran en değerli özelliklerinden biridir. Bu özelliğimiz iklime ve coğrafyaya uyumumuzu hızlandırdı; Türün yaşamının devamını, beslenme, barınma ve üreme faaliyetlerinin şansa yer bırakmadan başarılı ve sürekli olmasını sağlamalıydı. En azından Homo sapiens’e kadar sürecin bu şekilde devam ettiğini söyleyebiliriz. Ancak Homo sapiens’in sürekli çalışan beyni; Doğayı ve çevreyi sürekli gözlemleyerek, olaylar ve durumlar arasında neden-sonuç ilişkisi kurarak, sonucu kendi lehine yönlendirerek hem kendi hayatını hem de dünyayı geri dönülemez bir şekilde değiştirmiştir. Sapiens’le birlikte insan dönüşmeyi bıraktı ve doğayı kendi istekleri doğrultusunda şekillendirmeye başladı.
homo sapiensElimizdeki son bilgilere göre Sapiens en az 210 bin yıl önce Afrika’yı terk ederek Asya ve Avrupa’ya yayılmaya başladı. Bu yayılma hızla genişleyecek ve MÖ 15. ile 10. binyılların ortasında bir noktada Sapiens’in ayak izleri dünyanın her yerinde görülebilecekti. Dünya üzerindeki tüm canlılar arasında ilk kez tek bir tür, iklim ve coğrafi koşullar ne olursa olsun tüm dünyada hayatta kalmayı başaracaktı. Doğada istikrar arıyorsak bu istikrarın ancak belirli koşullar altında yaşayıp üreyebilen canlılarda da kendini gösterdiğini görebiliriz. Ancak Sapiens, büyük uyum yeteneği sayesinde belki de ilk kez doğanın kurallarına meydan okumuş ve bu isyandan galip çıkmış gibi görünüyordu. İşte başlıyoruz, evrensel yasalar 0- Sapiens 1.
YAKINDOĞU COĞRAFYASINDAKİ SAPIENS’E DAHA YAKINDAN BAKIŞ
Levant ve Mezopotamya.Yaygın inanışın aksine buzul çağının sonu yavaş ve sancılı bir süreçtir. Son buzul zirvesinin ardından giderek ısınan hava, ortalama olarak insan hayatını kolaylaştırmış gibi görünse de aslında sıklıkla değişen, tutarsız ve zarar veren gelgitleri bünyesinde barındırıyor. Bu koşullar altında özellikle Yakın Doğu’da yaşayan Sapiens’lere bakmak “İnsan Çağı” araştırmaları açısından faydalı olacaktır. Yaklaşık 26-23 bin yıl önce ısınmaya başlayan havalar, özellikle Levant kıyı şeridinde (Suriye, İsrail, Lübnan, Ürdün vb.) ve Zagros-Toros kavşağında yaşayan Yakın Doğu halkını zora soktu ( Kuzey Mezopotamya), kapalı alanlardan, mağaralardan ve kaya barınaklarından açık havaya. Bu onların sahadaki yaşam tarzlarını iyileştirmelerinin önünü açtı. Dünyanın geri kalanından farklı olarak bu insanların göç ettiği bölgelerde havaların ısınması ve yağışların artmasıyla birlikte olumlu iklim koşulları gözleniyor. Yaşam alanlarından çok uzaklaşmadan gıda ekonomisini yönetebildikleri için aynı yerde daha uzun süre kalabiliyorlardı.
Önce bir iki hafta, sonra bir ay, sonra birkaç ay, en sonunda da dönüşümlü de olsa birkaç mevsim hiç hareket etmeden yaşamak, en az 3 milyon yıldan fazla süren göçebe yaşam tarzının sonunun habercisidir. . Arkeologlar tarafından Epipaleolitik olarak adlandırılan bu dönem, kendisinden sonra gelen Neolitik Devrim’e hazırlık dönemi olarak görülüyor. İşte tam da bu dönemde insanın doğaya yönelik çabası yavaş yavaş doğaya müdahaleye dönüşmeye başlayacaktır.
Göçebe bir grubun yiyecek ararken zehirli bitkilerden uzak durarak ve besleyici olanları tüketerek yolculuklarına devam edeceği iddia edilebilir, peki yarı göçebeler ne yapar? Tıpkı uzun süre yerde kaldığınızda burnunuzun dibindeki tehlikeli sebze veya meyveleri yok etmeniz, zarar vermeseler bile etrafınızdaki yenmez tüm bitkileri uzaklaştırmaya çalışmanız gibi, bu da istemeden yer açar. besleyici olanların yayılması için. Geniş bir coğrafyada yaşayan tüm grupların aynı hareketi tekrarladığı düşünülürse, işte doğaya karşı başarılı bir isyan daha. Kozmik yasalar 0- Sapiens 2.
GENÇ DRYAS DÖNEMİ VE GÖÇEBİRliğin SONU ETKİLERİ
Genç Dryas’ta buzulların erimesi sona ererken, havaların soğuması, karbondioksit seviyesinin artması ve yağışların azalması insanları büyük sıkıntıya soktu. Havaların yeniden ısınmasına rağmen birkaç bin yıllık açık alan deneyiminin tek başına yeterli olmayacağını düşünen Yakın Doğu halkı, daha kalabalık gruplar halinde yeni çözümler veya olası yedekleme planları düşünmeye başlayacak. İklimin istikrara kavuşmasıyla başlayan Holosen ile birlikte yiyecek için avcılık ve toplayıcılığa devam eden, ancak barınma amaçlı yerleşimlerin tamamen yerleştiği köyler ortaya çıktı. Birbirine yakın yaşayan göçebe gruplar, gelecekte havaların tekrar soğuması durumunda birleşerek göçebeliğe son verecek ve iklimin etkilerine karşı kendi taş barınaklarını (kendi mağaralarını) inşa edecekler. Barınmayı çözdük şimdi sıra beslenme ve diğerleri…
Boncuklu Tarla, Mardin.Bir bitkinin yanından onlarca, yüzlerce dört mevsim geçti. Topraktan çıkan filiz, büyüyen gövde, olgunlaşan başak ve düşen taneler; Bir sonraki sezon topraktan yeniden çıkan filiz ve yeniden yeşeren gövde ve onun devamı. İşte bir meyve ağacı, çiçekleri ne kadar güzel, işte bir tomurcuk, sonra yeşil ve küçük meyveler yavaş yavaş olgunlaşacak, sonra yere düşecek ve ağaçlar yeniden çiçek açmaya başlayacak. Bulunduğumuz kıyıya yılın hemen her günü çeşitli hayvan sürüleri geliyor. İşte bir sürü, çok fazla yavru var ve çok savunmasız. Burası sürünün en umursamaz kısmı, birbirleriyle kavga ediyorlar. Gözleri savaşmaktan başka bir şey görmüyor. Bakın kazanan dişiye gidiyor ve birçok yavru yine su kenarlarını dolduracak. Sapiens’in gördüklerini avantaja çevirme konusunda çok başarılı olduğunu söylemiştik. Yanıma alacağım birkaç tohumla doğayı taklit edip istediğim bitkilerin büyümesini sağlamak, eve götüreceğim üç beş yavru hayvanı besleyerek kendi sürümü oluşturmak artık an meselesi değil. Oradan Sapiens’e iki nokta daha ekleyelim. Kozmik yasalar 0 – Sapiens 4. Uzak akrabalarımın daha önce renkli boyalarla boyadığı hayvanlar vardı ve o fotoğraflarla belki de doğanın gizemlerinin kapısı açılmıştı. Artık hem onlar hem de biz hayvanları bir süreliğine duvardan indirdik. Köyün etrafını kemikten, taştan, ziftten ve hatta topraktan yapılmış olanlar çevreliyordu. Boynuzlar, dişler, pençeler; hatta kabuklar, kuyruklar, gagalar ve kanatlar bile var. Konutlarımızdaki ve toplanma alanlarımızdaki küçük kadın tasvirlerinin yanına taştan yapılmış büyük heykeller eklenirken, konutlarımızın altında kimisi aşı boyasıyla, kimisi deniz kabukları ve boncuklarla süslenmiş ölen yakınlarımız yatıyordu. Canlıların vücutlarının gizemleri artık bizim için bir sır değildi.
Tüm hayvanlar derileri, kürkleri, pulları veya tüyleriyle doğdukları gibi yaşar, ürer ve ölürler. Sadece insan; Doğduğunda, çoğaldığında ve öldüğünde çıplaktır, yaşadığında ise giyiniktir. Yüzbinlerce yıldır vücudumuzu aşı boyası, çamur, hayvan derileri veya bitki kabuklarıyla kaplıyoruz. Artık sıra bitkisel liflerden ip, o iplerden dokuma kumaş yapmaya geldi. Bu arada evcilleştirilmiş koyunların sert tüylerinin giderek yumuşaması çok hoş oldu. Bu saçlardan yaptığım kıyafetler beni çok güzel ısıttı. Artık vücudumu korumak ya da görünüşümü değiştirmek benim için çok kolay. Bir süre sonra taş çömleklerin yerini kil çömlekler alsa da onlarla yaptığım şeyler pek değişmedi. Kuru yiyeceklerin yerini lezzetini suya yayan yiyecekler aldı. Ayrıca kaplarda ıslatılan arpa ve buğdayın dönüşümüne de bakın.[1] Mecbursun. Tükettikçe ben de dönüşüyorum; Bazen bir şahine, bazen sinsi bir gelinciğe. Hatta bu leziz içecek sayesinde orta-büyük dedemle sohbet etme şansım bile oldu. Tuhaf renkli taşların ısıtılınca yumuşadığını, soğuyunca sertleştiğini, sonra da taşa rengini veren maddeyi eriterek ayırmayı başardığını öğrenmem sanırım çok uzun sürmedi. Bu sert, parlak ve hoş şeye bir isim vermemiz gerekiyor. Isıtarak, ıslatarak, ıslatarak, kurutarak, döverek, esneterek vb. pek çok şeyin yapısını ve görünümünü değiştirdim. Bugünlerde elime geçen her şeyi değiştirmek giderek daha kolay hale geliyor. Skor neydi? Saymayı unuttum. Kozmik Yasalar 0 – Sapiens gol atıyor ve yağmur yağıyor. Sonra yağmuru beklemekten yoruldum; Nehirden tarlama açtığım kanal tüm yiyeceklerimi bozsa da, bir dahaki sefere kanalı zamanında kapatmayı kısa sürede öğrendim. Artık yiyeceklerden çok eserlerim var. Daha fazla kanal, dikkatli sulama, çok sayıda eser, büyük depo, büyük takas, dışarıdan yeni yiyecek ve aletler, daha büyük depo. Ellerinde silahlarla gelip “Yaşasın hayat artık daha kolay” diyenler oldu. Daha fazla eser, daha fazla silah, daha fazla insan ve daha fazla kaos.
VE İNSAN KENDİ CANAVARINI YARATTI
Artan işin yaratılmasıyla birlikte hem üretim, hem muhafaza, hem ticaret hem de depolama için daha uygun bir işbölümü ve örgütlenmeye ihtiyaç duyulduğu rahatlıkla iddia edilebilir. Tebrikler! Artık bir devletiniz var. Belki de insanoğlu ilk kez bu dönemde kendi yarattığı bir canavarla karşılaşmış olmalı. Biz bu teşkilata (devlete) o kadar önem vereceğiz ki, o günden bu yana yaşadığımız bütün sıkıntılar buradan gelse de en büyük derdimiz hâlâ dağınıklık ve düzensizlik olacaktır. Bu nasıl bir çelişki anne? Durum 1 – Sapiens 0. Sapiens kendi kalesine gol attı. Ne yazık ki canavar yaratmayı öğrendik. Kimse bizi durduramadan daha fazlası gelecek. Bu kadar çok iş ve ticaret, artan nüfus ve misyonlar nedeniyle yazıyı icat edeceğiz. Düzenimizin bozulmaması için her şeyin kayıt altına alınması gerekiyor. Bildiğiniz gibi devlet söylediğiniz her şeyi kaydediyor ve herkesi dosyalıyor. İnsan insandır, kafası karışır. Rekor yanılmaz. Büyüklerimize(!) şaşırsa da en azından sana ya da bana şaşırmayacak. Başlangıçta eserlerin, eserlerin, yaratıkların, dağların, nehirlerin kolay çizimleri varken, hesaplamalar, özel isimler, duygular ve dehşetler devreye girdi; Düzenin büyük koruyucuları olan yerin altındaki ve gökteki tanrılar içeri girdi. Artık her şeyi tuhaf biçimlerde ifade edip kil tabletlere aktarıyoruz. Yazıyoruz.
Bugün harf dediğimiz bu tuhaf şekiller her yerdedir. İnsanlar arasındaki kavgalar bu harflerle cezalandırılacak ve bu mektuplar sonlara işaret edecektir. Kral çok büyük bir tapınak inşa etti; Kusura bakmayın duymayan, okumayan kalmasın. Eğer Tanrı’nın günahkarlara gönderdiği gazabı okumazsanız, bunlar normal olarak başınıza gelecektir. Ne demek kadın, senden üstün olduğumu kabul etmiyorsun? Az önce şehir meydanında yazılanları okumadın mı?
Ne demişler sözler uçar, sözler kalır. Binlerce, belki de yüz binlerce yıldır devam eden sesimiz artık son buldu. Yazmak sesimizi ele geçirdi. Bir meyveye verdiğimiz ilk isim, mağarada hayvana kurduğumuz tuzağın güzel anlatımı, söylediğimiz hoş sözler, gökyüzünün parlak ışıkları karşısında yaptığımız hayret çığlıkları bitti. Obsidyeni köyümüze getiren uzak komşumuzu karşılama çığlıkları, ritüellerimizin melodik fısıltıları, neşeli doğum çığlıkları uçup gitti. Bütün bunları sanki tam tersi olmuş gibi aktaran yazı geride kaldı. Yazmak her zaman düzen ve kurallar gerektirir. Tek sayfaya sığmak istiyor. Başta büyük harf, yorulduğu yerde virgül ve bittiğini göstermek için nokta ister. Her zaman isteyen bir canavarınız daha var, tekrar tebrikler. Durum 2 – Sapiens turnuvadan çekilir. Şimdi ilk sorumuza geri dönelim ve arkeologlara göre Antroposen döneminin ne zaman başladığını açıklığa kavuşturalım. Biraz abartılı ve hatta bencil olan arkeologlara göre Antroposen, Sapiens’in tüm dünyaya yayılmasıyla başlamış, devletin kuruluşu ve yazının icadıyla sona ermiştir. Bu zamana kadar insan doğaya müdahale edip onu kendine göre değiştiriyordu ama yaratılan bu iki canavar pınarlarından kurtuldu ve çığ gibi yaratıcısını içine çekip sürüklemeye, içindeki her şeyi yutmaya başladı. yol. Bugün – geleceğin korkulan yapay zekası gibi – kendi hakimiyeti ve başarısı için her türlü iyiliği yok ederek dönüp duruyor. İnsan bu düzeni bozup kendi sesine kavuşup komşusuna heyecan ve memnuniyetle seslenmeyi başarıncaya kadar bu çağa bir isim önerim daha var. Otomatik Yaş. Sevgi onu durdurabilenlerin olsun!
*Dokuz Eylül Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü
